Yaz Saati

TÜRKİYE’DE YAZ SAATİ UYGULAMALARI

Bu tablo 2 yıllık bir çalışma sonucunda Oya Vulaş tarafından yasal mevzuat ve gazete arşivleri taranarak hazırlanmıştır. Şimdiye kadar hazırlanan en kesin ve güvenilir tablodur. Yine de sizin elinizde buradakilerle çelişen dokümanlar varsa, bildirin inceleyelim ve düzeltelim. Amacımız en güvenilir tabloyu hazırlamaktır.

Yaz saati uygulamalarının Türkiye’deki durumunu öğrenmek ve eklere ulaşmak için

sayfanın altındaki linklere gidebilirsiniz.

BAŞLANGIÇ TARIHI VE SAATI	BITIŞ TARIHI VE SAATI	UYGULAMA	EKLER	AÇIKLAMALAR
10.04.1919 saat 00.00	02.10.1919 saat 00.00	1 saat		*
01.03.1920 saat 00.00	01.11.1920 saat 00.00	1 saat
15.03.1921 saat 00.00	01.11.1921 saat 00.00	1 saat
15.03.1922 saat 00.00	01.11.1922 saat 00.00	1 saat
1923’TE UYGULAMA YOK
13.05.1924 saat 00.00	01.10.1924 saat 00.00	1 saat
01.05.1925 saat 00.00	01.10.1925 saat 00.00	1 saat
01.05.1926 saat 00.00	1940’A KADAR BIR VERI YOK.	1 saat
01.07.1940 saat 00.00	06.10.1940 saat 00.00	1 saat	ek 1 ve 2
01.12.1940 saat 00.00 –	21.09.1941 saat 00.00	1 saat	Ek 3, 4, 5 ve 5a	Açıklama 1
01.04.1942 saat 00.00	08.10.1945 saat 00.00	1 saat	Ek 6 ve 7	Açıklama 2
01.06.1946 saat 00.00	01.10.1946 saat 00.00	1 saat	Ek 8
20.04.1947 saat 00.00	05.10.1947 saat 00.00	1 saat	Ek 9- 9a Ek 10-10a
18.04.1948 saat 00.00	03.10.1948 saat 00.00	1 saat	Ek11- 11aEk 12-12a
10.04.1949 saat 00.00	02.10.1949 saat 00.00	1 saat	Ek 13-13aEk 14
16.04.1950 saat 00.00	08.10.1950 saat 00.00	1 saat	Ek 15- 15a
22.04.1951 saat 00.00	07.10.1951 saat 00.00	1 saat	Ek16-16a
	1952’den 1962 ‘ye kadar yaz saati yok.	–	Ek 17-19	Açıklama 3
15.7.1962 saat 00.00	30.10.1963 saat 00.00	1 saat	Ek 20-22	Açıklama 4
15.5.1964 saat 00.00	01.10.1964 saat 00.00	1 saat	Ek 23
	1965’ten 1973’e kadaryaz saati yok.	–	Ek 24-28	Açıklama 5
03.06.1973 saat 01.00	04.11.1973 saat 02.00	1 saat	Ek 29
31.03.1974 saat 02.00	03.11.1974 saat 02.00	1 saat	Ek 30
22.03.1975 saat 02.00	02.11.1975 saat 02.00	1 saat	Ek 31
21.03.1976 saat 02.00	31.10.1976 saat 02.00	1 saat	Ek 32
03.04.1977 saat 02.00	16.10.1977 saat 02.00	1 saat	Ek 33, 33a ve 33b
02.04.1978 saat 02.00	31.07.1983 saat 02.00	Sürekli1 saat	Ek 34, 34a ve 35	Boylam değişikliği GMT+3 (sürekli ileri) saat dilimine geçiş; Açıklama 6
31.07.1983 saat 02.00	02.10.1983 saat 02.00	2 saat	Ek 36, 36a ve 36 b	GMT+4 saat dilimi; Açıklama 7
02.10.1983 saat 02.00	01.11.1984 saat 02.00	Sürekli1 saat		Sürekli ileri saate dönüş (GMT+3) Boylam değişikliği
01.11.1984 saat 02.00	20.04.1985 saat 00.59	–	Ek 37- 37a	GMT+2 saat dilimine yani kış saatine dönüş; Açıklama 8
20.04.1985 saat 01.00	28.09.1985 saat 02.00	1 saat	Ek 38
30.03.1986 saat 01.00	28.09.1986 saat 02.00	1 saat	Ek 39 – 39a
29.03.1987 saat 01.00	27.09.1987 saat 02.00	1 saat	Ek 40
27.03.1988 saat 01.00	25.09.1988 saat 02.00	1 saat	Ek 41
26.03.1989 saat 01.00	24.09.1989 saat 02.00	1 saat	Ek 42
25.03.1990 saat 01.00	30.09.1990 saat 02.00	1 saat	Ek 43
31.03.1991 saat 01.00	29.09.1991 saat 02.00	1 saat	Ek 43
29.03.1992 saat 01.00	27.09.1992 saat 02.00	1 saat	Ek 43
28.03.1993 saat 01.00	26.09.1993 saat 02.00	1 saat	Ek 44
20.03.1994 saat 01.00	25.09.1994 saat 02.00	1 saat	Ek 44
26.03.1995 saat 01.00	24.09.1995 saat 02.00	1 saat	Ek 44
31.03.1996 saat 01.00	27.10.1996 saat 02.00	1 saat	Ek 45
30.03.1997 saat 01.00	26.10.1997 saat 02.00	1 saat	Ek 45
29.03.1998 saat 01.00	25.10.1998 saat 02.00	1 saat	Ek 46
28.03.1999 saat 01.00	31.10.1999 saat 02.00	1 saat	Ek 46
26.03.2000 saat 01.00	29.10.2000 saat 02.00	1 saat	Ek 46
25.03.2001 saat 01.00	28.10.2001 saat 02.00	1 saat	Ek 47,47a-b
31.03.2002 saat 01.00	27.10.2002 saat 02.00	1 saat	Ek 48
30.03.2003 saat 01.00	26.10.2003 saat 02.00	1 saat	Ek 48
28.03.2004 saat 01.00	31.10.2004 saat 02.00	1 saat	Ek 48
27.03.2005 saat 01.00	30.10.2005 saat 02.00	1 saat	Ek 48
26.03.2006 saat 01.00	29.10.2006 saat 02.00	1 saat	Ek 48
25.03.2007 saat 03.00	28.10.2007 saat 04.00	1 saat	Ek 49
30.03.2008 saat 03.00	26.10.2008 saat 04.00	1 saat	Ek 49
29.03.2009 saat 03.00	25.10.2009 saat 04.00	1 saat	Ek 49
28.03.2010 saat 03.00	31.10.2010 saat 04.00	1 saat	Ek 49
28.11.2011 saat 03.00	30.10.2011 saat 04.00	1 saat	Ek 50
25.3.2012 saat 03.00	28.10.2012 saat 04.00	1 saat	Ek 50
31.3.2013 saat 03.00	27.10.2013 saat 04.00	1 saat	Ek 50
31.03.2014 saat 03.00	26.10.2014 saat 04.00	1 saat
29.3.2015 saat 03.00	08.11.2015 saat 04.00	1 saat
27.03.2016 saat 03.00	SÜREKLİ YAZ SAATİ

AÇIKLAMALAR

1- Bu tarihte iki ayrı düzenleme yapılarak önce (ek 4’teki) 2/16595 sayılı kararname ile 20 Eylül 00.00’da saatlerin bir saat geri alınması kararlaştırılmış ama iki gün sonra Resmi Gazetede yayınlanan 19.9.1941 tarih ve 2/16616 tarihli (ek 5’teki) Kararnameyle değişiklik yapılarak kış saati yukarıdaki gibi ilan edilmiş. (Ek 5a’daki) 20 Eylül 1941 tarihli Cumhuriyet Gazetesi’ne ve Google’dan (www.gastearsivi.com) artık kolayca erişilebilen Akşam, Akit, En son Havadis gibi diğer gazetelere göre de uygulamanın böyle olduğu açıkça görülüyor. Yani aslında tek bir uygulama var ve o da 21 Eylül’de başlatılmış.

2- 01 Nisan 1942’den sonra herhangi bir yaz saati kararına rastlamadım. 1942-1945 aralığında 1 saatlik sürekli uygulama var görünüyor. 01 Nisan 1942’de ileri alınan saatler ancak Ekim 1945’te geri alınmış.

3- 16 Nisan 1952 tarihli Resmi Gazetede yayınlanan Bakanlar Kurulu kararı yaz saati uygulamasının kalktığını göstermektedir. Buna göre, 5 Aralık 1946 tarihli karar iptal edilmiş. (Ek 17a) Bu yıldan itibaren on yıllık devrede yaz saati uygulaması olmadığını gazetelerde çıkan haberlerle de anlıyoruz. 1954 Tarihli bir gazete haberi ve 27 Ocak 1963 tarihli Milliyet Gazetesi’nin “Yaz Saati 29 Ekim’de Bitecek” başlıklı haberinde dönemin Başbakanı İsmet İnönü’nün (gazete sayfasının sol sütununda yer alan ve) 1962-63 yılları ile önceki 5 yıl arasındaki enerji tasarrufunu kıyaslayan beyanı da bunu doğrulamaktadır.

4-1962’de uygulanan yaz saati kışın da sürdürülmüş ve ancak 1963’te bitirilmiş.

5-Abdi İpekçi 16 Nisan 1967 tarihli Milliyet gazetesindeki köşe yazısında “… iki yıldır sonuçsuz kalan uyarılar”dan bahsettiğine göre, 1965-66 döneminde uygulamanın olmadığını anlıyoruz. Yine 7.5.1973 tarihli köşe yazısında uygulamanın yıllardır yapılmadığını belirtmiş. Danıştay’ın 1965 yılında aldığı ve yaz saatinin hukuka aykırılığına dair bir karara dayanan Hükümet uygulamanın kanuni olmadığını ayrıca ihtiyaç da olmadığını ileri sürerek bu dönemlerde yaz saati uygulamamış.

6- 1978 için önce, 29 Kasım 1976 tarihli Resmi Gazetede 3 yıllık bir düzenleme yapılarak ilgili Bakanlar Kurulu Kararı (7/12677) ilan edilmiş ve buna uygun olarak ilk yılın (yani 1977’nin) düzenlemesi gerçekleşmiş. Daha sonra 31.03.1978 tarihli Resmi Gazetede bu kararın yürürlükten kalktığı belirtilmiş ve yalnızca 1978 yılı için 02 Nisan-15 Ekim arası yaz saati uygulaması ilan edilerek 02 Nisan’da yaz saati başlatılmış ve haber olarak gazetelerde yayınlanmış. Ancak Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’nın daha önce verdiği bir tasarı 29 Haziran tarihli Resmi Gazetede yayınlanarak kesinleşip de boylam değişikliği yapılınca, önceden ilan edilen 15 Ekim tarihi anlamını kaybetmiş. Çünkü bu değişiklikle birlikte 45 derece boylamına ve GMT+3 saat dilimine geçildiğinden, bu tarihten itibaren sanki sürekli yaz saati uygulaması var gibi bir sonuç doğmuş. (Yani bu durumda Solar Fire gibi astroloji programlarında seçeceğiniz zaman dilimi (zone) -3’tür)

7- 1978 tarihli boylam değişikliğinden sonra pratikte bir anlamda sürekli yaz saatine geçilmiş gibi olsa da, 31 Temmuz- 02 Ekim 1983 arasında iki ay boyunca ilave bir saat ileri uygulama daha yapılmış. Bu konuyla ilgili bulabildiğim 30 Temmuz 1983 tarihli Resmi Gazete’nin en alt satırında kararın mükerrer sayıda ilan edildiğine dair bilgi var. (Ek 36) (Bu durumda, söz konusu iki aylık dönem için kullandığınız astroloji programında seçmeniz gereken zone -4’tür)

8- 1984’te tekrar bir boylam değişikliği ve buna bağlı bir tebliğle saat değişikliği yapılarak 31.10 1984 tarihli Resmi Gazetede yayınlanmış ve 01.11.1984’ten itibaren saatler bir saat geri alınarak yine 30 derece Doğu Boylamı referans alınmaya başlanmış. Yani Haziran 1978’den önceki gibi -kış saati için- GMT+2 saat dilimine geri dönülmüş. Böylece yaz saati uygulamaları konusunda çok tartışmalı ve çok karışık bir dönem olan 1978-1984 arası tablo şu şekilde kesinleşmiştir:

– 02 Nisan 1978 saat 02.00’den itibaren sürekli olarak 1 saat ileri

(Solar Fire gibi programlarda zone -3)

– 31 Temmuz 1983 saat 02.00’den itibaren (ilave olarak) 1 saat daha ileri uygulama (S.Fire’da zone -4)

– 02 Ekim 1983 saat 02.00’den itibaren 1 saat geri (S.Fire’da zone -3)

– 02 Ekim 1983 – 01.11.1984 arası sürekli 1 ileri saat uygulaması (yani GMT +3) devam etmiş. (S.Fire’da zone -3)

– 01.11.1984 saat 02.00’dan itibaren saatler 1 saat geri alınarak, yine 30 derece Doğu Boylamına geçilmiş. (S.Fire’da zone -2)

1919-1926 yılları arasındaki tarihler Doç. Dr. Nuri Güntekin’in OSMANLI’DAN GÜNÜMÜZE YAZ VE KIŞ SAATİ UYGULAMALARININ TARİHÇESİ (1919-2014) isimli çalışmasına dayalıdır. (https://www.academia.edu/31532641/Osmanl%C4%B1_dan_G%C3%BCn%C3%BCm%C3%BCze_Yaz_ve_K%C4%B1%C5%9F_Saati_Uygulamalar%C4%B1n%C4%B1n_Tarih%C3%A7esi_1919_2014_) Çalışmada 1919-1922 yılları arasında İtilaf Devletlerinin isteğiyle ve onlarla birlikte uygulama yapıldığı belgelerle gösterilmektedir. 1923’de yeni kurulan Cumhuriyet, uygulamayı reddetmiş. 1926’daki yaz saati başlangıcı bellidir ve metnin 132. sayfasında “bu tarihten sonra yaz saati geri alınmamış ve 1940 yılına kadar bu ileri saatte kalınmıştır” denmektedir. Metnin sonundaki listedeyse “1940 yılına kadar yaz saati uygulanmamıştır” açıklaması vardır. 1940’ta yeniden yaz saatine ve böylece -3 saat dilimine geçildiğine göre, bence de zaman daha önceki bir tarihte 1 saat geri alınmış olmalıdır, aksi takdirde 1940’taki yaz saati uygulamasıyla birlikte fark 2 saate çıkardı (Yani zone -4 olurdu). Ancak bu konuda bir veriye ben de henüz ulaşamadım.