CHiRON: “KÖTÜ” OLMANIN İYİ OLDUĞU ZAMAN

Alejo López

(Lütfen bu makalenin spoiler içerdiğini unutmayın)

“Mezarımdan huzur içinde uyanıyorum.
Derinlerden biliyorum artık, ve kaybolmadım.”

Ingeborg Brachmann’ın ‘Bohemia Lies by the Sea’ şiiri

Diğer sentorlarden farklı olarak Chiron, Güçlü titan Kronos (Romalıların deyişiyle Satürn) ile su perisi Philira ya da Naïs arasındaki yasa dışı bir birlikteliğin sonucunda dünyaya geldi. Annesi, onun garip ve çift yapılı doğası (yarısı at, yarısı insan) yüzünden utanarak onu terk etti. İlk hatırladığı şey reddedilmeydi.

Yakın zamanda Jon M. Chu tarafından yönetilen müzikal film Wicked’e baktığımızda, sihrin gerçek olduğu, hayvanların konuşabildiği Oz ülkesine adım atarız. Ve hızlıca, kısa süre önce mağlup olan, Batı’nın Kötü Cadısı Elphaba’nın, Chiron’la benzer anılara sahip olduğunu öğreniriz. Gizli, yasa dışı (ve belki de uğursuz) bir birliktelikten, gizemli bir adam ile valinin karısı arasındaki bu ilişki sonucunda doğan Elphaba, kötü olmaya mahkum olarak düşünülebilir. Yeşil teni babasında tiksinti uyandırmıştı. Böylece onun da ilk hatırladığı duygu reddedilmeydi.

Chiron’u Apollon, Elphaba’yı ise bir ayı büyütmüştü. Kimlikleri, utanç üzerine kurulmuştu; garip, farklı, kırık ya da incinmiş hissetme veya düzeltilmeye muhtaç olma duygusu. Her ikisi de canavar olarak nitelendirilmişti. Utançla dolu ama gerçek benliğini saklayamayan Elphaba, normal olmaktan başka bir şey istemiyordu. Ve içten içe, gerçekten de “yeşil teninin çarpık doğasının dışa vurumu” olduğuna inanma korkusu taşıyor olabilirdi.

Herhangi bir doğum haritasında, Chiron kendimizde reddettiğimiz yönleri, kusurlu bulduğumuz ve açıkça göstermekten utandığımız taraflarımızı temsil edebilir. Bu özellikleri kendi çarpık doğamız olarak görebiliriz. Ancak hepimizin horoskopunda Chiron bulunduğu için, hepimiz bir şekilde “kötü”yüz. Bir savunma mekanizması olarak, genellikle Chiron’un yer aldığı alanda üstün olmaya çalışırız. Paradoksal olarak, başkaları bizi hayatın bu yönünde usta olarak görebilir.

Wicked müzikalinde [2024’te vizyona giren ve ekranda Wicked: Bölüm 1 başlığıyla gösterilen Amerikan müzikal film] Elphaba, Shiz Üniversitesi’ne büyücülük eğitimi almaya davet edilir. Akranları tarafından dışlansa da, herkes onun başkalarının ne düşündüğünü umursamadan kendisi olma konusunda usta olduğunu düşünür. Bu savunmanın ardını gören tek kişi; sürekli halk arasındaki imajı için endişelenen Glinda’dır. Belki de onda kendisinden bir parça görüyordur. Filmin ortalarına doğru, herkesin Elphaba’yla alay ettiği balo sahnesinde, Glinda şefkatle onun yanında durur. Böylece benzersiz, otantik iki insanın dostluğu başlar. Bunu vurgulamak için yönetmen Chu, Shiz Üniversitesi’nde hiçbir iki öğrencinin aynı kıyafeti giyemeyeceği kuralını koyar. Yine de öğrenciler o kadar benzer görünür ki, Glinda ve Elphaba hariç kimsenin farkı ayırt edilemez. Kıyafetleri onları ayırır. Bu film, özgünlüğe dogru Chironik bir yolculuğa dairdir. Çoğu öğrenci kendini özgün sanarken, gerçek anlamda özgün olan yalnızca Glinda ve Elphaba’dır.

Elphaba yeşil tenli olup sürüngenimsi derisiyle kurbağaları ve bataklık yaratıklarını anımsatır. Joseph Campbell’a göre masallar, bu amfibik varlıkları bilinçdışının kapısının bekçileri olarak betimler. Tüm bilinçdışı korkularımızı ve kendimizde reddettiğimiz yönleri üzerlerine yansıtırsak onları çirkin olarak algılayabiliriz; fakat bize işaret ettikleri gücü fark edersek çekici bulabiliriz.

Aynı şekilde, astrolojideki Chiron da zıt yaklaşımlar sunar. Kendi kusurlarımızdan utanç ve aşağılanma hissedebilir, kendimizi çirkin ya da biçimsiz görebiliriz. Ya da şefkat, anlayış, alçakgönüllülük ve kendini kabullenme ile Chiron’un iki gerçeklik arasında bir köprü işlevi görmesine izin verebiliriz. Böylece bizi zayıf kılan şey gücümüze dönüşür; çirkin kılan yönümüz güzelliğimizi ortaya çıkarır ve bizi utandıran yanımız gurur cevherimize dönüşür. Chiron’un doğası çifttir: yarı sentor, yarı insandır; tüm çelişkileri ve paradoksları birleştirme yetisine sahiptir. Gösterdiği yol, alçakgönüllülüğün ve kendini kabullenmenin yoludur. Ne anlama gelirse gelsin, bu yol kişinin kendini kabullenmeyi seçmesidir. Utanç yerine gururun yoludur.

Ama Elphaba’nın o noktaya ulaşması için uzun bir yolu vardı. Yeşil doğmuş olan Elphaba’nın en derin arzusu, ‘normal’ olabilmek için Oz Büyücüsü ile tanışmaktı. Büyücü, tamamen yeşilden oluşan bir şehir (Zümrüt Şehir) inşa ettiği için, Elphaba onun kendisini sevebileceğini, büyüsünü paylaşacağını ve onu düzelteceğini hayal ederdi.

Yazar ve astrolog Melanie Reinhardt, Chiron’dan alçakgönüllülükle yüzleşme süreci olarak söz eder; bedene köklenme, sınırlarımızı ve bize özgü niteliklerimizi kabullenme biçimi olarak. Wicked ilerledikçe, Elphaba’nın kötülüğünde zamanla kabul edilebilir bir yan belirmeye başlar. Ve Oz diyarında da giderek kötü hissettirmeye başlayan bir şeyler ortaya çıkar. Elphaba filmin sonlarına doğru iç çeker: “Bir şeyler artık aynı değil.” Yüzündeki ifade hem korku ve belirsizlik, hem de içsel bir kararlılık taşır. Oz’da çürümüş bir şeyler vardır; insanları sessizce uyum sağlamaya iten ve muhalif sesleri bastıran bir güç.

“Yaramızı ne kadar kucaklarsak, o kadar iyileşir. Kırılganlık güce dönüşür. Kendini kabul sınırsız fırsatların kapısını açar.”

Elphaba’nın Shiz Üniversitesi’ne ilk gelişinde – gücünün kontrol edemeyip ortaya çıktığı o anda – Oz’un yuvarlak ahşap amblemi kırılır ve Büyücü’den önce bu topraklarda konuşabilen hayvanların hüküm sürdüğü gerçeği açığa çıkar. Film ilerledikçe Elphaba, belki de değişip Oz’a uyum sağlaması gerekenin kendisi olmadığını fark etmeye başlar. Belki de değişmesi gereken, Oz’un ta kendisidir.

Bu içsel yolculuk, Elphaba’nın gözlükleriyle olan ilişkisine yansır. Tıpkı kendisi gibi eşsizdir: şekli sonsuzluk sembolüdür ve onun sınırsız gücünü öngörür. “Sınırsız…” diyecektir filmin son sahnesinde, güce bürünmüş bir hâlde ve artık gözlerinin önünde gözlük olmadan. Gözlüklerini taktığı sürece dünyaya belirli bir bakış açısıyla bakar, Büyücü’nün iyi ve nazik olduğu, çarpıtılmış bir bakışla. Elphaba sınırsız gücünü ne kadar kabullenirse, sonsuzluk şekilli gözlüklerine o kadar az ihtiyaç duyar. Filmin ortalarına doğru ise gözlük kullanmayı tamamen bırakır.

Ancak Chironik kabullenme süreci tek başına gerçekleşmez. Elphaba’ya popüler olacağına dair söz veren ve onu değişmeye teşvik eden kişi, arkadaşı Glinda’dır. Elphaba’ya arkadaşlık ve sosyal destek sunulduğu anda, o gözlükleri çıkarabilir ve daha ötesini görmeye başlar. Glinda ve Elphaba’nın arkadaş olduğu sahneden sonra onları takmayı bırakır. Filmler rüyalar gibidir; “tüm karakterler aslında kişinin kendisidir.” Bu nedenle, bu şu anlama gelebilir: psişenin diğer parçaları (doğum haritasındaki diğer gezegenler) Chiron’u artık yaralı biri olarak görmeyi bıraktığında, gerçek güç inşa edilmeye ve ortaya çıkmaya başlar. Ya da daha doğrudan bir anlamı vardır: kendini kabullenme ve tanıma yolculuğumuzda dostlara ihtiyacımız vardır. Olduğumuz kişi olarak sevilmeye ihtiyaç duyarız.

Son sahnede, gözlüğü olmadan, Glinda ve Elphaba birçok seçim yapar. Chiron da, yaptığı seçimler sayesinde Yunan mitolojisinde yarı tanrı olarak diğerlerinden ayrılmıştır. Chironik kendini gercekleştirme süreci, sembolik ihanetleri gerektirebilir. Kendin olmak, yalnızca bireyin kendi başına gerçekleştirebileceği bir görevdir. Arkadaşlar bizi destekleyebilir, ancak adımlar bizim tarafımızdan atılmalıdır. Chiron, insanların tarafını tuttuğunda diğer sentorlara ihanet eder. Glinda ve Elphaba da, kendi öz-kabul ve öz-tanıma süreçlerinde, farklı yolları izlemeye karar verirler. Birbirlerini gerçekten görebildikleri için, bu kararı kabul edebilir ve arkadaş kalabilirler. “Birlikte sınırsız olacağız,” der Elphaba.

Film, Elphaba’nın ünlü klasik Defying Gravity şarkısını söylediği sahnede zirveye ulaşır. Yerçekimine karşı gelmek kötücül bir davranıştır. Elphaba’yı canlandıran oyuncu Cynthia Erivo, verdiği röportajlarda şarkı söyleyebilmek için nefes kontrolünü destekleyen sağlam bir zemine ihtiyaç duyulduğunu açıklamıştır. Ancak bu sahnede o, tellerden sarkıyor, uçuyor ve yerçekimine meydan okuyor. Peki nasıl şarkı söylüyor? Erivo, bu sahneyi canlandırmak için, harika bir ses koçunun ve cesaretlendirici bir dublör eğitmeninin desteği ve güveniyle birlikte, kendi kırılganlık duygusunu ve dışlandığını hissettiği anılardaki duygularını kabul etmenin ona güç ve kuvvet verdiğini paylaşmıştır. “Benden korkması gereken kişi büyücüdür,” der Elphaba, şarkıya başlamadan hemen önce. Bir zamanlar kötücül olarak anılan doğasını tam anlamıyla kabul etmeye başlar ve içindeki büyük gücü keşfeder.

Bu, Chironik süreçtir. Kendi içimize ne kadar derinlemesine inersek, sonrasında o kadar çok genişleyebiliriz. Yaramızı ne kadar çok kucaklarsak, yaramız o kadar çok iyileşir. Savunmasızlık güce dönüşür. Kendini kabullenmek, sınırsız olanakların kapısını açar. Elphaba farklı olma korkusunu bırakır. Düşer; kendini bir çocuk olarak görür, gözlüklerini hâlâ takan, hâlâ normal olmak için düzeltilmeyi dileyen, ve fark eder ki, arzuladığı değişim dışarıda değil, içindedir. Chiron bu kendini kabul etme sürecinde bize rehberlik eder. “Yıkıntılarından uyanırsın,” der. Ve tam da o anda Elphaba, özgürce uçup gider.

Filmin sonu bize, gördüğümüz her şeyin aslında kötü ve şüpheli olabileceğini bildirir; Batının Kötü Cadısı hariç her şeyin. Tam gücüne ulaşmış hâliyle Elphaba uçar ve şöyle der: “Hiç kimse, hiçbir büyücü, ne şimdi ne de geçmişte, beni asla alt edemeyecek.” Bunu kelimesi kelimesine alabiliriz – Elphaba tamamen hayattadır ve bu, filmin başında inanmamız istenen şeyin tam tersidir.

Ya da bunu sembolik olarak da alabiliriz: dışarıya verilen tüm güç geri alınır, tüm dış otorite içselleştirilir ve tüm paradokslar çözülür. Alçakgönüllü Chiron, farklı, eşsiz ve özel olduğu için gururla yükselir. Ve Elphaba, her türlü yargıdan kurtulmuş şekilde yükseklere uçar. Ve bize hatırlatır ki, normal olmaya çalışmak yerine… ‘kötü’ (yani özgün) olmalıyız. Ve hep birlikte uçarız…!

Çeviri: Gülşah Gezgin

Görsel:
Wicked Sinema Posteri: Wikipedia, adil kullanım lisansı

Makale Adresi: Chiron: ‘Kötü’ Olmanın İyi Olduğu Zaman
İngilizce Makale Adresi: Chiron: When it is Good to be ‘Bad’

Makale, Astro.com ve İlhan Astroloji Enstitüsü iş birliği ile hazırlanmıştır.